Door: Salman Marwat, openbaar apotheker, lid RCT Rezisto
Binnen het Rezisto-project is recent een evaluatie uitgevoerd naar het profylactisch gebruik van antibiotica bij patiënten zonder (actuele) indicatie. Dit initiatief kwam voort uit de observatie dat sommige patiënten langdurig antibiotica blijven gebruiken, wat het risico op resistentie vergroot en onnodige bijwerkingen met zich meebrengt.
Doel van het project
Het project had als doel om profylactisch antibioticagebruik te inventariseren en – waar mogelijk – te verminderen. De hypothese luidde dat er patiënten zijn die volgens de huidige richtlijnen hun antibiotica kunnen stoppen.
De rol van de apotheker
De apotheker speelde een sleutelrol in dit project. Naast het signaleren van potentieel overbodig gebruik, nam de apotheker het voortouw in het verzamelen en beoordelen van patiëntgegevens:
- Via het apotheekinformatiesysteem (Pharmacom) werden patiënten opgespoord die mogelijk langdurig profylactisch antibiotica gebruikten.
- Hierbij werd gezocht op minimaal twee verstrekkingen van antibiotica zoals nitrofurantoïne, cotrimoxazol of doxycycline in de periode februari 2023 t/m juni 2024.
- De apotheker voerde de eerste inhoudelijke beoordeling uit, op basis van richtlijnen (NHG-standaarden, KNMP Kennisbank, Farmacotherapeutisch Kompas).
- Indien er volgens de richtlijnen geen indicatie (meer) was, werd een stopadvies gegeven aan de behandelend arts.
Aanpak en samenwerking
Tijdens een FTO met huisartsen zijn duidelijke afspraken gemaakt over taakverdeling:
- De apotheker verzorgde het voorwerk en beoordeelde of voortzetting verantwoord was.
- De arts (huisarts of specialist) nam de uiteindelijke beslissing (stoppen of doorgaan) en zorgde – indien nodig – voor communicatie met de patiënt.
Resultaten
- 65 patiënten bleken langdurig profylactisch antibiotica te gebruiken.
- Bij 39 gaf de apotheker een stopadvies.
- Uiteindelijk is bij 10 patiënten (15,4%) het antibioticum daadwerkelijk gestopt.
Hoewel het percentage laag lijkt, is de impact per patiënt groot: het betreft dagelijks of wekelijks gebruik over lange tijd.
Vooruitblik
Gezien de positieve ervaringen en het praktisch haalbare karakter van dit project wordt overwogen het model in andere regio’s te herhalen. De actieve rol van de apotheker blijkt hierbij onmisbaar: signalerend, adviserend én verbindend in het streven naar gepast antibioticagebruik.
Voor meer informatie, mail naar contact@rezisto.nl